Skip to main content

Wat is lichaamssamenstelling?

De lichaamssamenstelling is een manier om te beschrijven waaruit het lichaam bestaat. Het omvat vet, eiwitten, mineralen en lichaamsvocht. Het beschrijft het gewicht ook nauwkeuriger dan BMI. De analyse van de lichaamssamenstelling geeft nauwkeurig de veranderingen in vetmassa, spiermassa en percentage lichaamsvet weer. Dit kan helpen bij het valideren van diensten als persoonlijke training, patiëntenzorg, en algemeen welzijn.

De Moderne Gezondheidsevaluatie

Als u overweegt gewicht te verliezen of gewoon eens wil zien hoe gezond u bent, dan doet u vermoedelijk één van deze twee dingen: u stapt op een weegschaal of u berekent uw BMI. Maar eigenlijk zeggen deze twee methoden helemaal niets over uw gezondheid – uw gewicht en BMI vergelijken alleen hoe zwaar u bent ten opzichte van een standaard die niet overeenkomt met uw individuele doelstellingen.

Als u gezonder wil worden, gaat u best vet verliezen en (hopelijk) spiermassa winnen. Maar BMI en gewicht maken geen onderscheid tussen spier- en vetmassa. Dus hoe moet u dit dan doen? Met behulp van een analyse van uw lichaamssamenstelling.

Een analyse van uw lichaamssamenstelling is een methode die beschrijft waar uw lichaam uit bestaat, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen vet, eiwitten, mineralen en lichaamsvocht om u een beter beeld van uw gezondheid te geven. InBody is het bedrijf voor lichaamssamenstellingsanalyse, en we zijn er om u te leren hoe belangrijk dit is de dag van vandaag om u te helpen uw gezondheidsdoelen te behalen van binnenuit.

Wat is lichaamssamenstelling?

Lichaamssamenstelling wordt gebruikt om het percentage van vet, beenderen, vocht en spieren in het menselijk lichaam te beschrijven. Twee mensen van hetzelfde geslacht en met hetzelfde lichaamsgewicht zien er totaal anders uit omdat ze elk een ander lichaam hebben.

Lichaamssamenstelling en groei zijn de belangrijkste componenten van gezondheid zowel individueel als in categorieën. De huidige epidemie van obesitas bij kinderen en volwassenen heeft het belang van het begrijpen van de lichaamsvetniveaus voor gezondheid op korte en lange termijn in de kijker gezet. Maar ook andere componenten van de lichaamssamenstelling beïnvloeden de gezondheidsresultaten, en het meten hiervan wordt steeds waardevoller in klinische praktijken.

Deze vrouwen zijn allemaal beroepssporters op hun hoogtepunt. Hoewel de weegschaal en hun BMI overgewicht of zelfs ondergewicht kunnen aangeven, zijn ze eigenlijk in de fleur van hun prestaties.
Foto’s door  Howard Schatz  van  Athlete

Waarom moet u een onderscheid maken tussen spiermassa en vetmassa?

Gezondheidsdeskundigen zijn het erover eens dat te veel vet een enorm gezondheidsrisico inhoudt. Problemen als hypertensie, verhoogd vetgehalte in het bloed (vetten en cholesterol), diabetes mellitus, hart- en vaatziekten, ademhalingsmoeilijkheden, ziekte van de galblaas en heel wat andere gezondheidsproblemen zijn gerelateerd aan obesitas.

De huidige epidemie van obesitas bij kinderen en volwassenen heeft het belang van het kennen van het lichaamsvet van een persoon voor gezondheid op korte en lange termijn in de kijker gezet. Een belangrijk onderdeel van het begrijpen van de gezondheid van een gebruiker is het onderscheid maken tussen wat gezond is en wat niet, vooral als het op vet aankomt.

Iedereen gaat ervan uit dat het gezond is om zo weinig mogelijk vet te hebben. Maar mager zijn betekent niet automatisch dat u minder gezondheidsrisico heeft. Mager zijn verwijst naar een gewicht lager dan de aanbevolen waarden in de leeftijd-lengte-gewicht tabellen. Vetvrije massa verwijst echter naar spieren, beenderen en de vetsamenstelling van iemands lichaamsgewicht. Vetvrij zijn betekent eerder een grotere spiermassa ontwikkelen dan mager zijn.

Het begrijpen van de verschillen tussen dunheid, slankheid, overgewicht en obesitas is ook belangrijk voor gezondheidsdeskundigen.

Provide baseline data for nutrition counseling and treatment of obesity

Develop complete physical fitness profiles for clients

Monitor body fat loss and muscle growth due to exercise/diet

Describe changes due to growth, development, maturation, and aging

Dus hoe meet u uw gezondheid?

BMI is een verouderde methode

Body Mass Index (BMI) is een vaak gebruikte methode om de gezondheid van een persoon te evalueren door het gewicht dat hij/zij meedraagt te vergelijken met zijn/haar lengte. In de meest elementaire betekenis kan BMI nuttig zijn voor het identificeren van een verhoogd gezondheidsrisico als gevolg van overtollige vetopstapeling.

Ondanks het wijdverspreide gebruik van BMI in klinische praktijken, heeft BMI heel wat beperkingen en is een slecht instrument voor het opvolgen van gewichtsveranderingen omdat er geen manier is om te bepalen of de gewichtsveranderingen zich voordoen in vet- of spiermassa. Dat komt omdat BMI wordt berekend door gewoon het gewicht van de persoon in kilogram te delen door zijn/haar lengte: BMI = kg/m

Het voorspellen van gezondheid of sterfte door gebruik te maken van één enkel cijfer zoals BMI stelt het gezondheidsrisico veel te eenvoudig voor en houdt geen rekening met belangrijke factoren die bijdragen tot een positieve gezondheid.

Nieuwere technologieën kunnen het lichaamsgewicht onderverdelen in specifieke componenten die afzonderlijk onderzocht kunnen worden, zoals DSM-BIA.

Volgens de BMI hebben twee personen van dezelfde lengte en hetzelfde gewicht altijd hetzelfde risico op obesitas, ongeacht de hoeveelheid vetmassa of spiermassa van elk individu.
Read 'Say Goodbye to BMI'
PBF= pounds of body fat/body weight. PBF allows you to assess the ratio of muscle to fat for your weight so you can set realistic and achievable health goals for yourself.

Focus in de plaats daarvan op percentage lichaamsvet

Wanneer u afstapt van BMI, moet u focussen op het percentage lichaamsvet ten opzichte van uw gewicht. Bij InBody noemen we dit PBF (percent body fat).

Er bestaat geen consensus over wat het beste niveau van lichaamsvet is voor de gezondheid (het aantal opgeslagen vet dat de gezondheid maximaliseert door het risico op ongunstige gezondheidstoestanden te beperken) van de bevolking in het algemeen.

Het normale bereik van lichaamsvet dat InBody voorziet is ingesteld op10-20% voor mannen (15% als ideaal) en 18-28% voor vrouwen (23% als ideaal).

Wat zijn de gevaren van het niet op de hoogte zijn van uw lichaamssamenstelling?

Een gezonde balans tussen vet- en spiermassa is vitaal voor gezondheid en welzijn in uw leven. Het is wetenschappelijk bewezen dat een gezonde lichaamssamenstelling uw levensduur verlengt; het risico op hartaandoeningen, kanker, diabetes, insulineresistentie, enz. vermindert; uw energieniveau verhoogt en uw eigenwaarde verbetert.

Complicaties van obesitas

  • Vroege sterfte
  • Hart-en vaatziekten
  • Hypertensie
  • Diabetes
  • Galblaasaandoening
  • Kanker
  • Artritis
  • Rugpijn
  • Zwangerschapscomplicaties
  • Menstruele afwijkingen
  • Kortademigheid
  • Slaapapneu
  • Verhoogde LDL en triglyceriden
  • Verminderde HDL
  • Verminderde hartfunctie
Complicaties van laag lichaamsvet

  • Slechte isolatie
  • Minimale energieopslag
  • Gebrek aan bescherming van organen tegen stoten
  • Slechte cardiovasculaire functie
  • Vatbaar voor ziekte
  • Slecht herstel van beweging/ziekte
  • Laag testosteron
  • Zwakke spieren
  • Verlies van de botdichtheid
  • Amenorroe
Complicaties van lage spiermassa (sarcopenie)

  • Zwakte
  • Verhongeren
  • Slechte insulineresistentie/glycemiecontrole
  • Metabolische problemen nemen toe
  • Osteoporose
  • Ontregelde hormonen
  • Weinig kracht
  • Verhoogde kans op hospitalisatie/langduriger hospitalisatie

Methoden voor Analyse van de Lichaamssamenstelling

Er zijn veel manieren om uw lichaamssamenstelling te bepalen.  Sommige zijn snel en eenvoudig, maar geven slechts basis informatie.  Sommige nemen wat tijd in beslag, zijn duur en vereisen assistentie van een opgeleid technicus om de test te leiden.  Hier volgen enkele methoden die gebruikt worden om de lichaamssamenstelling te bepalen:

Huidplooi Klemmen

Een van de antropometrische methoden gebruikt voor het meten van lichaamsvet is de huidplooitest. Ook gekend als de klemtest. Zoals de naam al doet vermoeden, bestaat deze test uit het klemmen van de onderhuidse vetlaag tussen de vingers en de dikte hiervan opmeten met een schuifmaat.

Schuifmaten zijn handig om mee te nemen en de meting is eenvoudig en goedkoop. Maar bij deze methode moet het totaal percentage lichaamsvet (PBF) ingeschat worden op basis van het onderhuids vet.

Hoewel een groot deel van het lichaamsvet bestaat uit onderhuids vet, kunnen de metingen onnauwkeurig zijn voor mensen met een andere vetverdeling. De meting is ook moeilijk als de dikte van de onderhuidse vetlaag 5 cm of meer bedraagt en de reproduceerbaarheid van het resultaat varieert sterk afhankelijk van de vaardigheden van de persoon die de meting uitvoert.

Image Credit: Flickr

Hydrostatisch wegen

Onderwaterweging berekent het totaal lichaamsvet door de dichtheid van het lichaam. Het is gebaseerd op het principe van Archimedes: als een object wordt ondergedompeld in water, dan is het verschil tussen de massa van het object in lucht en de massa in water gelijk aan het volume van dat object.

Lichaamsdichtheid = massa van de lucht / (massa van de lucht – massa van het water)

Onderwaterweging wordt beschouwd als de gouden standaard voor het meten van de lichaamssamenstelling, want het is een van de enige technologieën voor het meten van de lichaamssamenstelling die rechtstreeks vergeleken is met de analyse van een menselijk lijk.

Image Credit: Texas A&M

Luchtverplaatsing Plethysmografie

Deze methode meet het volume van een menselijk lichaam door het volume van de lucht te meten volgens de veranderingen van druk in een ruimte. 

Eerst worden het gewicht en het volume van de persoon gebruikt om de lichaamsdichtheid en het percentage lichaamsvet en vetvrije verhouding te berekenen.

  • Dichtheid = massa / Volume 
  • Percentage Lichaamsvet = (495 / Dichtheid) – 450  
  • Vetvrije verhouding = 100 – BF%

De benodigde tijd voor het meten is relatief kort, met 3-5 minuten, en de persoon die onderzocht wordt kan blijven ademen in de ruimte in tegenstelling tot bij onderwaterweging. Deze methode is gekend als de gouden standaard omdat de lichaamssamenstelling geanalyseerd kan worden en hier nauwkeurige metingen uit voortkomen die gebruik maken van het volume zoals bij onderwaterweging.

Image Credit: U.S. Air Force photo by Joel Martinez

Dual Energy X-Ray Absorptiometry (DEXA)

DEXA is een weergavemethode die het lichaamsgewicht meet in termen van BMC, vetvrije massa en vetmassa gebaseerd op het verlagen van röntgenstralen op de afbeeldingen die worden bekomen door blootstelling aan twee verschillende röntgenstralen. Terwijl de patiënt neerligt, scannen fotonen van de röntgenstralen van verschillende energieniveaus de patiënt. Het duurt ongeveer 5 tot 30 minuten.

Als een standaard methode voor analyse van de lichaamssamenstelling heeft DEXA een zeer hoge nauwkeurigheid en hydrodensitometry. Het voordeel is dat het de lichaamssamenstelling van botdichtheid, lichaamsvet en spiermassa kan meten voor verschillende delen. Verbeteringen aan de technologie bieden DEXA de mogelijkheid om vetvrije massa en vetmassa van elkaar te onderscheiden, waardoor deze technologie verbeterd is van een model voor 2 compartimenten naar een model voor 3 compartimenten.

Om een DEXA scan te laten uitvoeren moet u meestal een afspraak maken in een ziekenhuis of kliniek waar men beschikt over een DEXA toestel.  Misschien moet hier wat opzoekwerk aan voorafgaan; niet alle ziekenhuizen en klinieken hebben DEXA-toestellen.

Image Credit: Wikipedia

MRI (Magnetic Resonance Imaging)

Magnetische resonantie is een vorm van technische weergave waarbij het lichaamsvocht in kaart wordt gebracht (maar niet gekwantificeerd). Het lichaam wordt in segmenten gescand en deze resultaten worden gebruikt om de waarden voor het gehele lichaam te voorspellen. MRI wordt beschouwd als het meest nauwkeurige instrument voor in vivo kwantificering van de lichaamssamenstelling. Het is een ideaal meetinstrument voor het meten van skeletspiermassa en vetweefsel (en het kan vetweefsel opsplitsen in visceraal en onderhuids vet).

MRI is sterk magnetisch, dus alle metalen moeten verwijderd worden. Personen met metalen chips, materialen, chirurgische clips, kunstmatige gewrichten/prothesen, pacemakers, metalen implantaten, kunstmatige hartkleppen, metalen cochleaire implantaten, kogelfragmenten, of insulinepompen mogen deze test niet ondergaan. Aangezien er echter geen ioniserende straling aan te pas komt, is dit een van de betere mogelijkheden voor heel wat mensen (ouderen, kinderen, enz.)

Een scan van het volledige lichaam duurt zo‘n 25-30 minuten en de computersoftware doet 3 uur over de analyse.

Image Credit: Northwest Radiology

Bio-elektrische Impedantie Analyse (BIA)

Bio-elektrische impedantie analyse (BIA) is een methode om de impedantie te meten door afwisselend elektrische stroom door een gebruiker te sturen om zijn/haar vochtvolume te meten door middel van impedantiewaarden.

Deze niet-invasieve methode werkt door plaatsing van elektroden op de voeten en/of handen. Een lage elektrische stroom wordt door het lichaam gestuurd, waarbij de vloed van de stroom wordt beïnvloed door de hoeveelheid lichaamsvocht. BIA-toestellen meten hoe dit signaal wordt belemmerd door verschillende soorten weefsel (spieren geleiden goed, maar vet vertraagt het signaal).

Aangezien BIA de weerstand van de vloed van de stroom bepaalt wanneer deze door het lichaam gaat, levert het inschattingen van het lichaamsvocht waarvan het lichaamsvet wordt berekend door gebruik te maken van geselecteerde vergelijkingen.

Bekijk ook hoe de InBody Technologie werkt